Pijn 2.0: sensitisatie en desensitisatie

Sensitisatie wordt door het IASP (International association for the study of pain) als volgt omschreven:

“Increased responsiveness of nociceptive neurons to their normal input, and/or recruitment of a response to normally subthreshold inputs”.

In het Nederlands:

Je zenuwstelsel geeft nu een verhoogde pijnervaring bij een bepaalde prikkel t.o.v. voorheen of kan een pijnervaring geven bij een prikkel die voorheen helemaal niet tot een pijnervaring had geleid.

Kort door de bocht: sensitisatie wil zeggen ‘het zenuwstelsel wordt gevoeliger’. Desensitisatie wil dan uiteraard het tegenovergestelde zeggen.

Opnieuw nemen we het voorbeeld van de verbrande vinger:

1. Deze doet meer pijn dan de eerste keer dat je hem opnieuw zou verbranden. Een vinger die je 30 minuten geleden verbrand hebt, zal extra veel pijn doen als je deze opnieuw verbrandt.
2. Deze zal pijn doen bij een warmteprikkel die voorheen niet tot pijn zou leiden (bijvoorbeeld bij het houden onder warm, stromend water)

Je zenuwstelsel verkeert dus in een verhoogde staat van waakzaamheid. Dat kan je in bovenstaande grafiek gemakkelijk waarnemen. De rode lijn (sensitisatie of verhoogde waakzaamheid van het zenuwstelsel), begint voor de blauwe lijn (een zenuwstelsel in normale staat van waakzaamheid) met het aangeven van pijn. Dat wil zeggen: eenzelfde prikkel geeft soms bij rood wel al pijn, maar bij blauw nog niet. Een prikkel die bij blauw pijn doet, zal bij rood méér pijn doen ondanks dat dit dezelfde prikkel is!

Het tegenovergestelde van sensitisatie is desensitisatie of habituatie. Dit kan betekenen:

1. Je zenuwstelsel keert na een kwetsuur (wanneer ze genezen is), terug naar de oorspronkelijke staat van waakzaamheid.
2. Je zenuwstelsel wordt minder gevoelig voor een mogelijk schadelijke prikkel. Bijvoorbeeld: een krachttraining geeft meestal de eerste keer het meeste spierpijn. Vanaf de tweede training geeft een krachttraining reeds minder spierpijn en na verloop van tijd treedt er zelfs helemaal geen spierpijn meer op.

Beide feiten kunnen samengevat worden door de definitie van neuroplasticiteit: je zenuwstelsel is in staat om zich aan te passen naargelang de omstandigheden. Wanneer dit verstoord is of wordt, kan pijn chronisch blijven. Het zenuwstelsel kan dan niet terugkeren naar de oorspronkelijke toestand.

Bij chronische pijn willen we dus desensitisatie creëren van het gesensitiseerde zenuwstelsel. Met eenvoudige woorden: het zenuwstelsel dat in verhoogde staat van waakzaamheid verkeert, moet gekalmeerd worden. Hoe dat in zijn werk gaat, lees je in onze volgende artikels!